Waar ontstaat ammoniak op het bedrijf en wat kan er met voer- en managementmaatregelen aan gedaan worden? Op 6 september ging de gemotiveerde studiegroep van Proeftuin-deelnemer Rudie Freriks in Heeten aan de slag met deze vraag. Daarvoor maakten zij als een van de eersten gebruik van een speciaal lespakket.
Door bewust met ammoniak aan de slag te gaan, krijg je meer zicht en grip op N-efficiëntie. Deze ervaring deelt Rudie Freriks tijdens de inleiding van de bijeenkomst. Het is volgens hem handig om op gebied van ammoniak te weten waar je aan toe bent en waar je staat ten opzichte van je studiegroepsleden. Binnen dit lespakket zijn de AmmoniakChecks naast elkaar gezet. “Hierdoor krijg je een beeld van je eigen bedrijf en hoe anderen het doen. Dat geeft aangrijpingspunten om je eigen bedrijfsvoering hier en daar nog eens tegen het licht te houden en een onderlinge discussie aan te gaan.”
Voer bron van ammoniak
Aan de hand van een grote puzzel gingen de aanwezigen aan de slag met het onderwerp. Het zorgde voor een lichte discussie over de vraag of het vee in eerste instantie de bron is voor ammoniak, of het voer? De aanwezige deskundige Herman van Schooten (WUR) en projectleider Cathy van Dijk gaven uitsluitsel. Het voer wordt opgenomen door de koe die er vervolgens melk van maakt. De samenstelling van het rantsoen bepaalt daarbij de hoeveelheid stikstof die de koe al dan niet kan gebruiken of als overtollige stikstof uitscheidt. Freriks: “Door het rantsoen aan te passen, kun je scoren op ammoniak. Als je dat goed doet, levert het nog geld op ook.”
TAN
Het deel van de stikstofuitstoot van een koe dat kan vervluchtigen als ammoniak, heet Totaal Ammoniakaal Stikstof (TAN). “Grofweg de helft van de ammoniakverlies gebeurt op stal, de andere helft op het land bij uitrijden mest. Een emissiearme stal draagt dus maar een deel bij aan de oplossing,” zegt Freriks. Met voermaatregelen kun je een allesomvattend effect op beide realiseren. Qua bemesting zijn ook de weersomstandigheden van invloed. Bewolkt en regenachtig weer is bij uitrijden gunstig om ammoniakemissie tegen te gaan. Daarnaast kun je de mest verdunnen met water. Goed voor ammoniak en goed voor de grasopbrengst.”
‘Ammoniakverlies is stikstofverlies’
Rudie Freriks is pilotboer geweest bij Proeftuin Natura 2000. “Daar heb ik geleerd dat je resultaten kunt boeken met managementmaatregelen. Nog los van alle regels en of je er nu wel of niet iets mee kunt qua vergunningen, verlies van ammoniak is altijd verlies van stikstof.” Alleen daarom al vindt Freriks het een interessant onderwerp en heeft N-efficiëntie zijn aandacht. Door bewust met voer- en managementmaatregelen aan de slag te gaan, snijdt het mes aan twee kanten.
Kennismaking
De studiegroep heeft door de bijeenkomst kennisgemaakt met het dossier ammoniak. Door het puzzelen en elkaar van advies te voorzien op mogelijke maatregelen, werd duidelijker waar ieders aandachtspunten zitten. Met de AmmoniakCheck kan op een rustiger moment nog eens worden gekeken naar de uitkomsten.